ΑΝΤΙΠΟΔΕΣ

Εγκλωβισμένοι στους κενούς χώρους ενός διεθνούς αεροδρομίου, οι χαρακτήρες των διηγημάτων, που διασταυρώνονται χωρίς να συναντηθούν, βρίσκονται, με τον τρόπο του ο καθένας, σε μια μεταιχμιακή στιγμή. Η μετέωρη θέση τους, η αναμονή, η ένταση του ταξιδιού, οδηγούν σε έναν χαμηλόφωνο μονόλογο, γεμάτο προσμονές, αναμνήσεις και εσωτερικές ρήξεις. Με ψυχολογική και γλωσσική ακρίβεια, με εφευρετικότητα και τρυφερότητα, η Ελίζα Παναγιωτάτου συγκροτεί ένα πρισματικό συλλογικό πορτραίτο.

Ένα κορίτσι μεγαλώνει στη δεκαετία του ᾿80, μέσα στα όρια ενός παραδεισένιου Κήπου και μιας πυρηνικής οικογένειας, σε «ένα παλίμψηστο από Καθαρές Δευτέρες. Μισοτελειωμένα γεύματα, λεκιασμένα τραπεζομάντιλα, ακρωτηριασμοί μικρής κλίμακας». Αυτή η Εδέμ όμως δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα – η κόρη ενηλικιώνεται. Η νουβέλα της Μαρίας Φακίνου ανατέμνει την παιδική ηλικία για να αφηγηθεί τη σταδιακή διάσπαση και κατάρρευση της πρωταρχικής ενότητας, μέσα από την ανάγνωση, την ερωτική αφύπνιση, την ασθένεια και το θάνατο.

Στα δέκα διηγήματα αυτού του βιβλίου, οι ήρωες είναι αφομοιωμένοι από τον αυτοματισμό και την επαναληπτικότητα της εργασίας. Ένας εντατικός εσωτερικός ρυθμός διέπει την κίνηση του σώματος και του νου, και αποτυπώνεται στη γλώσσα των αφηγητών. Όμως η μηχανική ροή και η μοναχικότητα της εργασίας οδηγούν τους ήρωες σε μια στιγμή συνειδητοποίησης, καθώς ένα εξωτερικό ερέθισμα τους ωθεί σε μια φευγαλέα κατανόηση του ρόλου, της θέσης και του εαυτού τους. Μέσα από μια ακριβή καταγραφή της πραγματικότητας, που υιοθετεί το ρυθμό και την ιδιόλεκτο του κάθε επαγγέλματος, τα Αυτόματα προσφέρουν μια πιστή εικόνα της κοινωνικής ζωής, αλλά και ένα σημείο φυγής.

Δύο καλλιτέχνες από διαφορετικές χώρες και διαφορετικές γενιές, ο Άγγλος σκηνοθέτης Κεν Λόουτς και ο Γάλλος συγγραφέας Εντουάρ Λουί, συζητούν για τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και την πολιτική. Πώς μπορεί η τέχνη να προσεγγίσει το ζήτημα της ταξικής βίας και ποιος είναι ο ρόλος της αριστεράς όταν οι πιο ευάλωτοι στρέφονται προς την άκρα δεξιά; Ο Κεν Λόουτς και ο Εντουάρ Λουί, παρά τις διακριτές και ενίοτε αντιθετικές πορείες και εμπειρίες τους, προσφέρουν μια εξαιρετικά γόνιμη συνομιλία που υπερβαίνει την απλή σύγκρουση ανάμεσα στον εργατισμό και την πολιτική ταυτοτήτων, προς την κατεύθυνση μιας αισθητικής του πολιτικού αγώνα.
Την έκδοση συνοδεύει επίμετρο του Θανάση Καμπαγιάννη.

«Περπατάμε μέσα σε έναν κήπο, ο κήπος οδηγεί σε μονοπάτι, το μονοπάτι οδηγεί σε δρόμο, ο δρόμος στην πόρτα του σπιτιού μας.» Όμως το σπίτι, δεν είναι ένα σταθερό σημείο ή ένα καταφύγιο, αλλά μια σειρά από τοπία, ανοιχτά στα ενδεχόμενα, ένας χειροποίητος χάρτης διαδρομών με πολύ προσωπικά σημάδια, με δέντρα, με πρόσωπα οικεία και μυθικά, με ένα τραγούδι που θέλει να φτάσει ώς το ξέφωτο, ώς την ελπίδα.

Ανοιγοκλείνω τα μάτια ή δεν τα ανοιγοκλείνω; Νιώθω σίγουρα μια σύσπαση στο μάτι, ένα «τικ» χτυπάει επαναλαμβανόμενα στο βλέφαρο. Στο αριστερό μάτι, και ίσως είναι απλή διαταραχή του κυκλοφορικού. Πιθανώς ασήμαντη διαταραχή. Πιθανώς όχι ακριβώς ανεξήγητο ανοιγοκλείσιμο. Είμαι ακόμη σε κακή κατάσταση, είμαι κουρασμένος, εξαντλημένος, σε απόγνωση, νεκρός. Ξυπνάω; Γιατί; Είμαι τέτοιο ράκος που πρέπει αμέσως να ξανακοιμηθώ να μη βλέπω καθόλου γύρω μου. Με απασχολούσε άραγε κάτι προχθές; Πριν απ’ όλα αυτά είχα ζωή; Πριν συμβεί ό,τι συνέβη, γινόταν κάτι που αξίζει να θυμηθώ; Περιμένω κάτι από το παρελθόν; Περιμένω δηλαδή να θυμηθώ κάτι που ξεχνάω; Έχω παρελθόν; Πού χάθηκε ό,τι γινόταν πριν; Και μήπως λίγο πριν, θυμόμουν κάτι για πιο πριν; Μήπως κι από πριν δεν είχα ξεχάσει το πριν, αν υπήρχε κάτι εκεί; Τώρα ξυπνάω από λήθαργο. Κι όμως δεν μπορώ να βγω ακριβώς έξω από το λήθαργο, δεν θυμάμαι τι ήταν πριν από αυτόν, δεν θυμάμαι την αρχή του, μήπως δεν είναι λήθαργος λοιπόν αλλά κανονική κατάσταση.