ΚΕΔΡΟΣ

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είχε μια μακροχρόνια σχέση με τον εύρυθμο λόγο, το τραγούδι γενικά. Πρώτ’ απ’ όλα με τα τραγούδια που άκουγε στο σπίτι του και στο νησί του, τη Νάξο, αλλά και μετά, κυρίως με το έντεχνο λαϊκό, που άκουγε όταν το 1932 ήρθε με την οικογένειά του στην Αθήνα.
Έναν συνδυασμό αυτών των δύο υπηρέτησε με συνέπεια για πενήντα περίπου χρόνια.
Η συγκεντρωτική συλλογή Άκουσε τη φωνή μου κι έλα περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, όλα τα ποιήματα και τα τραγούδια του, που πολλά μάλιστα ακούμε και τραγουδάμε μέχρι σήμερα. Όσα συμπεριλαμβάνονται σε θεατρικά του έργα αναδημοσιεύονται στην αυτοτελή μορφή τους, δεδομένου ότι αρκετά από αυτά δεν έχουν μελοποιηθεί, παρά μόνο κάποιες στροφές ή ενίοτε κάποιοι στίχοι τους, περιμένοντας τον συνθέτη που θα τα μελοποιήσει ολόκληρα.

Κυκλοφόρησε ο τέταρτος τόμος στη νέα μεγάλη ποιητική σειρά του Κέδρου, μετά από αυτούς του Βάρναλη του Σαχτούρη και του Βαγενά. Πρόκειται για την ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ σε επιλογή της Χρύσας Προκοπάκη, που είχε κυκλοφορήσει σε μικρό σχήμα το 2000.
Η έκδοση αυτή προσφέρει με ευσύνοπτο τρόπο ένα πανόραμα του έργου του ποιητή, αναδεικνύοντας συγχρόνως τις βαθύτερες κατακτήσεις του. Αποτυπώνει τις όψεις μιας πρωτεϊκής προσωπικότητας: τα διάφορα ποιητικά είδη και τις ποικίλες τεχνοτροπίες, το θεματικό εύρος αλλά και τις δημιουργικές εμμονές σε ορισμένες κυρίαρχες ιδέες και πηγές έμπνευσης, τις διαδοχικές τέλος προσεγγίσεις σε καίρια προβλήματα της ανθρώπινης μοίρας, της κοινωνίας, της ιστορίας και της ίδιας της τέχνης.
Γι’ αυτό το λόγο εκπροσωπούνται στον τόμο όλες οι «εποχές» της ποιητικής ανέλιξης.

Ο Γιάννης Ρίτσος υπήρξε ένας από τους πολυγραφότερους και διασημότερους δημιουργούς των σύγχρονων ελληνικών γραμμάτων. Μολονότι έχουν δημοσιευθεί πολυάριθμες εργασίες για τη ζωή και το έργο του, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς ἡ πρώιμη περίοδος της λογοτεχνικής δημιουργίας του, εντός της δεκαετίας του 1920 και στα πρώτα έτη της επομένης, ώστε να διαφανεί με ευκρίνεια ἡ διαμόρφωση της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας κατά τα μαθητικά και νεανικά του χρόνια, ήτοι πριν αποφασίσει να εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή Τρακτέρ, στα 1934.
Στόχος, επομένως, της παρούσας εργασίας είναι να συγκεντρώσει και να συζητήσει τα πρώτα δημοσιευμένα (και μόλις δύο αδημοσίευτα) δείγματα γραφής του Ρίτσου, συνδέοντάς τα, παράλληλα, με τις ποικίλες περιπέτειες του βίου του και εντάσσοντάς τα στη σύγχρονή τους πολιτική και πολιτιστική συγκυρία. Ακόμη, πέρα από το σύνολο των οικείων ποιητικών και πεζών κειμένων του Ρίτσου που έχουν εντοπιστεί, θα εξεταστεί ἡ σχετική με αυτόν κριτικογραφία της περιόδου 1924-1934, ώστε να διαφανούν οι πρώτες δια του Τύπου αντιδράσεις απέναντι στα νεανικά γραπτά του.

Την 4η Ιουλίου 1855 -εβδομήντα εννέα χρόνια μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Αμερικής- κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή Φύλλα χλόης. Πρόκειται για έναν λεπτό τόμο, που στο εξώφυλλό του απεικονίζει έναν νέο άντρα με εργατικά ρούχα, σηκωμένα τα μανίκια του πουκαμίσου και το χέρι στην τσέπη του παντελονιού. Ούτε στο εξώφυλλο ούτε στη ράχη του βιβλίου εμφανίζεται το όνομα του συγγραφέα.
Δεν ξενίζει τον αναγνώστη μόνο το πορτρέτο του ρωμαλέου άντρα, που δεν θυμίζει καθόλου ποιητή, αλλά και η εντύπωση που προκαλεί το ίδιο το βιβλίο στο άνοιγμά του: οι μακροπερίοδοι στίχοι και οι διασκελισμοί, οι ανισοσύλλαβοι στίχοι, η παρατακτική σύνδεση, η υιοθέτηση του καθημερινού λόγου, η ακανόνιστη στίξη, η απουσία μέτρου και ομοιοκαταληξίας έρχονται σε αντίθεση με την παραδοσιακή ποιητική φόρμα. Πέραν της μορφολογικής ρήξης με την παράδοση, οι απροκάλυπτες αναφορές στο γυναικείο και στο αντρικό σώμα και οι σαφείς υπαινιγμοί στον έρωτα σκανδαλίζουν τον αναγνώστη της εποχής. Ιδιαίτερη εντύπωση κάνει το πρώτο από τα δώδεκα ποιήματα που περιλαμβάνονται στην αρχική έκδοση των Φύλλων χλόης, το οποίο αργότερα θα λάβει τον τίτλο “Το τραγούδι του εαυτού μου”. […]