POETRY

Αν μπορείς να κρατάς τα λογικά σου όταν όλοι γύρω σου τα έχουν χαμένα και ρίχνουν το φταίξιμο σ’ εσένα…

Επιβλητικό μέσα στην απλότητα και τη συντομία του, το Αν του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ αποτελεί μια ανάγλυφη υπενθύμιση ότι πολλές φορές στη ζωή ο θρίαμβος απέχει ελάχιστα από την καταστροφή, δίχως αυτό να σημαίνει πως ο καθένας μας δεν μπορεί να αντιμετωπίζει αμφότερα με επίγνωση και αξιοπρέπεια, μαθαίνοντας από τα πάντα. Το ποίημα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1910, ως μέρος της συλλογής φανταστικών ιστοριών Rewards and Fairies· δεκαετίες αργότερα, το 1995, το Αν αναδείχτηκε κατόπιν ψηφοφορίας ως το πιο αγαπημένο ποίημα ολόκληρης της βρετανικής λογοτεχνίας.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είχε μια μακροχρόνια σχέση με τον εύρυθμο λόγο, το τραγούδι γενικά. Πρώτ’ απ’ όλα με τα τραγούδια που άκουγε στο σπίτι του και στο νησί του, τη Νάξο, αλλά και μετά, κυρίως με το έντεχνο λαϊκό, που άκουγε όταν το 1932 ήρθε με την οικογένειά του στην Αθήνα.
Έναν συνδυασμό αυτών των δύο υπηρέτησε με συνέπεια για πενήντα περίπου χρόνια.
Η συγκεντρωτική συλλογή Άκουσε τη φωνή μου κι έλα περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, όλα τα ποιήματα και τα τραγούδια του, που πολλά μάλιστα ακούμε και τραγουδάμε μέχρι σήμερα. Όσα συμπεριλαμβάνονται σε θεατρικά του έργα αναδημοσιεύονται στην αυτοτελή μορφή τους, δεδομένου ότι αρκετά από αυτά δεν έχουν μελοποιηθεί, παρά μόνο κάποιες στροφές ή ενίοτε κάποιοι στίχοι τους, περιμένοντας τον συνθέτη που θα τα μελοποιήσει ολόκληρα.

Κυκλοφόρησε ο τέταρτος τόμος στη νέα μεγάλη ποιητική σειρά του Κέδρου, μετά από αυτούς του Βάρναλη του Σαχτούρη και του Βαγενά. Πρόκειται για την ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ σε επιλογή της Χρύσας Προκοπάκη, που είχε κυκλοφορήσει σε μικρό σχήμα το 2000.
Η έκδοση αυτή προσφέρει με ευσύνοπτο τρόπο ένα πανόραμα του έργου του ποιητή, αναδεικνύοντας συγχρόνως τις βαθύτερες κατακτήσεις του. Αποτυπώνει τις όψεις μιας πρωτεϊκής προσωπικότητας: τα διάφορα ποιητικά είδη και τις ποικίλες τεχνοτροπίες, το θεματικό εύρος αλλά και τις δημιουργικές εμμονές σε ορισμένες κυρίαρχες ιδέες και πηγές έμπνευσης, τις διαδοχικές τέλος προσεγγίσεις σε καίρια προβλήματα της ανθρώπινης μοίρας, της κοινωνίας, της ιστορίας και της ίδιας της τέχνης.
Γι’ αυτό το λόγο εκπροσωπούνται στον τόμο όλες οι «εποχές» της ποιητικής ανέλιξης.

Μήτε φάρμακα
Στα ποιήματα συνήθως
Ηχομιμητικόν
Της πληγής και του ανέμου
Αυτοχειρία
Καθρέφτης
Η βραδύτητα της προόδου
Ενθύμιον εποχής
Caleo ergo sum
Η ματαιότητα των προφυλάξεων
Αληθείας αποκατάστασις
Η κίνηση της Ιστορίας
Στον Παύλο Φύσσα
Notturno
Πιάνω σφυρί
Παραλειπόμενα ενός μύθου
Κάποιοι γυρεύουν στον έρωτα
Το βλέμμα σου ο ποταμός
Βουκολικό

Ο Γιάννης Ρίτσος υπήρξε ένας από τους πολυγραφότερους και διασημότερους δημιουργούς των σύγχρονων ελληνικών γραμμάτων. Μολονότι έχουν δημοσιευθεί πολυάριθμες εργασίες για τη ζωή και το έργο του, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς ἡ πρώιμη περίοδος της λογοτεχνικής δημιουργίας του, εντός της δεκαετίας του 1920 και στα πρώτα έτη της επομένης, ώστε να διαφανεί με ευκρίνεια ἡ διαμόρφωση της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας κατά τα μαθητικά και νεανικά του χρόνια, ήτοι πριν αποφασίσει να εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή Τρακτέρ, στα 1934.
Στόχος, επομένως, της παρούσας εργασίας είναι να συγκεντρώσει και να συζητήσει τα πρώτα δημοσιευμένα (και μόλις δύο αδημοσίευτα) δείγματα γραφής του Ρίτσου, συνδέοντάς τα, παράλληλα, με τις ποικίλες περιπέτειες του βίου του και εντάσσοντάς τα στη σύγχρονή τους πολιτική και πολιτιστική συγκυρία. Ακόμη, πέρα από το σύνολο των οικείων ποιητικών και πεζών κειμένων του Ρίτσου που έχουν εντοπιστεί, θα εξεταστεί ἡ σχετική με αυτόν κριτικογραφία της περιόδου 1924-1934, ώστε να διαφανούν οι πρώτες δια του Τύπου αντιδράσεις απέναντι στα νεανικά γραπτά του.

Ο Pablo Neruda (1904-1973) στη δημοφιλέστερη ποιητική συλλογή όλων των εποχών προεξαγγέλει με εκπληκτικό νεανικό σφρίγος ένα από τα μεγαλύτερα θέματα της βαθύτατα ανθρώπινης ποίησής του: τον έρωτα που μεταλαμβάνει χαράς και πόνου, τον έρωτα που κοινωνεί των μυστηρίων του θανάτου, τον έρωτα που ματαιώνεται σχεδόν εν τη γενέσει του. Η μικρή αυτή συλλογή ποιημάτων προαναγγέλλει τις μεγάλες, καθολικού χαρακτήρα, συνθέσεις που ακολούθησαν και κατέστησαν τον Neruda ποιητή δοξασμένο παγκοσμίου κύρους.

Γιε μου, στ’ αδέρφια σου τραβώ και σμίγω την οργή μου,
σου πήρα το ντουφέκι σου˙ κοιμήσου, εσύ, πουλί μου.

Αθήνα, 1936

Απόσπασμα από την ποιητική συλλογή «Επιτάφιος», Κέδρος, 1979

“(Ανοιξιάτικο βράδι. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μία ηλικιωμένη γυναίκα ντυμένη στα μαύρα μιλάει σ’ έναν νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ’ τα δυο παράθυρα μπαίνει ένα αμείλικτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η γυναίκα με τα μαύρα έχει εκδώσει δυο-τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής. Λοιπόν, η Γυναίκα με τα μαύρα μιλάει στον νέο.)
Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε! Είναι καλό το φεγγάρι, – δε θα φαίνεται που άσπρισαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις. Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.
Όταν έχει φεγγάρι, μεγαλώνουν οι σκιές μες στο σπίτι, αόρατα χέρια τραβούν τις κουρτίνες, ένα δάχτυλο αχνό γράφει στη σκόνη του πιάνου λησμονημένα λόγια – δε θέλω να τ’ ακούσω. Σώπα.

Επετειακή έκδοση στην οποία περιλαμβάνονται τα 154 ποιήματα του καβαφικού «κανόνα».

«Τείχη»

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.
Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.
Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.