ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Η αιχμαλωσία ενός αγοριού, η αλλαγή θρησκείας και η σταδιοδρομία του στη διοίκηση δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η περίπτωση του Ισμαήλ Φερίκ πασά υπήρξε, ίσως, διαφορετική. Μισόν αιώνα μετά την αιχμαλωσία του επέστρεψε στη γενέτειρα Κρήτη, ως αρχηγός του αιγυπτιακού στρατού, για να καταστείλει την επανάσταση του 1866-1868.

Η τριλογία του Δράκου της Πρέσπας αφηγείται από τρεις διαφορετικές οπτικές την εμφάνιση ενός τέρατος στη Μεγάλη Πρέσπα. Τη λίμνη που μοιράζονται τρεις μικρές χώρες ευάλωτες σε δαιμόνια και κακοδαιμονίες: η Ελλάδα, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία.

Η επέλαση του θηρίου είναι σαρωτική. Κάθε χώρα ερμηνεύει διαφορετικά τις προθέσεις του μυστηριώδη εισβολέα και αναπτύσσει τη δική της δρακολογική πολιτική.

Λίγο προτού αφήσει την τελευταία του πνοή στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου, ο ηλικιωμένος Αμπντελατίφ εκφράζει στον μικρό του γιο την ύστατη επιθυμία του: να ταφεί στο χώμα του χωριού του.

Δεν είναι κακό να ονειρεύεσαι την κορυφή. Αρκεί να θυμάσαι ότι ανήκει πάντα σε έναν. Όταν ο Μέντορας ερωτεύεται τη μαθητευό­μενή του, το όνειρο βγαίνει αληθινό. Ένας κερδίζει την κορυφή, ένας πρέπει να πέσει στον γκρεμό. Φήμες λένε… ότι ήταν το ίδιο πρόσωπο.

Ήταν ο μέντοράς της. Ήταν η μαθητευόμενή του. Ήταν μια συγκλονιστικά υπέροχη και αφανιστική αγάπη. Έγιναν το πρωτοσέλιδο και η πιο πολυσυζητημένη εξαφάνιση. Για να κατανοήσει κάποιος το έγκλημα της λίμνης, πρέπει πρώτα να σκύψει στον πυρήνα αυτής της ολέθριας σχέσης. Τα όσα ακολουθούν είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Ένας βασανιστικός γρίφος. Πολύτιμος σύμμαχος σε αυτό είναι μονάχα η ευφυΐα, μέχρι να διαπιστώσεις ότι αντίπαλός σου δεν ήταν άλλος από την ίδια την αλήθεια.

Αυτή είναι η ιστορία ενός αγοριού που άθελά του μετατρέπεται σε κομβικό πρόσωπο μιας παράνομης και μοιραίας σχέσης. Ο αφηγητής του μυθιστορήματος, Λίο Κόλστον, ηλικιωμένος πια, αναθυμάται το θερμό καλοκαίρι του 1900, όταν είχε βρεθεί στο Μπράνταμ Χολ, την εξοχική έπαυλη της οικογένειας Μόντσλεϊ, φιλοξενούμενος του Μάρκους.

<... Αυτό που θα διαβάσει ο αναγνώστης στον Ξένο είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που, δίχως τίποτα το ηρωικό στη συμπεριφορά του, δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια.>

Εµπνευσµένος από τον έρωτα της Εύας Πάλµερ και του Άγγελου Σικελιανού —µα όχι προσηλωµένος στα αληθινά γεγονότα— ο Φοίνικας είναι το πιο φιλόδοξο έργο του Χωµενίδη.

Καλύπτει εβδοµήντα σχεδόν χρόνια, από το 1860 έως το 1927. Κινείται από τα βοσκοτόπια της Πάρνηθας µέχρι τη Νέα Υόρκη των αρχών του 20ού αιώνα κι από το «µαύρο 1897» ίσαµε τους Βαλκανικούς Πολέµους, τη Μικρασιατική Καταστροφή, τη µεσοπολεµική Αθήνα, το Πήλιο, τους Δελφούς… Ένα πλήθος ιστορικών προσώπων —ή µυθιστορηµατικών αντανακλάσεών τους— παρελαύνει στις σελίδες του. Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Κωστή Παλαµά, την Κυβέλη έως τον Κώστα Κα­ρυωτάκη, τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο, τον Μάρκο Βαµβακάρη…

Κυρίως όµως ο Φοίνικας δεν αφήνει ανέγγιχτο κανένα από τα µεγάλα, τα διαχρονικά ζητήµατα. Την καταγωγή και την ταυτότητα του καθενός, τον έρωτα, τη γονεϊκότητα, τις ολισθηρές στροφές του βίου, την πίστη και την προδοσία, την αγωνία για ένα νόηµα που θα υπερβαίνει τον θάνατο.

Ο φοίνικας, το εµβληµατικό πουλί που αιώνια καίγεται από την ίδια τη φωτιά του και αιώνια ξαναγεννιέται από τις στάχτες του, κυριαρχεί —έστω και αθέατος— από την αρχή του µυθιστορήµατος. Και αποθεώνεται στο τέλος του.

Από τα σκληρά χρόνια της κατοχής, την απελευθέρωση και τον εμφύλιο μέχρι την περίοδο της χούντας, τρεις γενιές γυναικών, μητέρα, κόρη και εγγονές, δίνουν η κάθε μία τον δικό της αγώνα. Η Γιώτα καταφεύγει με τον άντρα της στη Μάνη και παλεύει να κρατήσει ζωντανή την οικογένειά της μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος.

Ο καθηγητής Νίκος Αλεξίου προσπαθούσε να συνειδητοποιήσει αν ζούσε έναν εφιάλτη στον ύπνο του ή την ωμή πραγματικότητα. Ξαφνικά ένιωσε πως κατέρρευσε ένα κομμάτι του εαυτού του: η υπερηφάνεια που ένιωθε κάθε φορά που σκεφτόταν ότι θ’ άφηνε πίσω κληρονομιά του την Άννα μετατράπηκε σε αγωνία, ίσως και ενοχή. Το μυαλό του και η ψυχή του βασανιστικά αναζητούσαν αυτοκριτική και λύση. Έπρεπε τώρα να ψάξει από την αρχή, καρέ καρέ, τη ζωή της Άννας και τη δική του ευθύνη σ’ αυτή. Μόνη σωτηρία της ψυχής του ήταν η μετάνοια. Να της ζητήσει συγγνώμη για όσα έκανε ή δεν έκανε και την έφτασαν ως εδώ, να βρει τι ξέχασε να της μάθει. Κι αν μπορούσε, να της το μάθει έστω και τώρα. Πριν να είναι αργά.

Δυο εποχές, δυο ζωές, δυο αποδράσεις, δυο ουτοπίες εντέλει, συγκλίνουν στον ίδιο μυθικό τόπο με χρονική απόσταση τριών αιώνων. Ένας Καρδιτσιώτης γεωπόνος, ο Γαβριήλ, με τη ζωή του στερημένη νοήματος μετά από τη χρεοκοπία της επιχείρησής του, τη διάλυση του γάμου του και την τοξική ατμόσφαιρα που επικρατεί στη χώρα, θα επιχειρήσει μια καινούργια αρχή μέσω του ιδεατού έρωτα και της απόκτησης μιας φάρμας στην άγνωστη, εξωτική στον νου του Παραγουάη.