SCI-CLOPEDIA

Η ζωή όλων μας υπόκειται σε περιορισμούς χώρου και χρόνου, σε δεσμευτικά όρια από τα οποία προκύπτει ένα ιδιαίτερο είδος προβλημάτων. Τι πρέπει να κάνουμε ή να αφήσουμε ανολοκλήρωτο σε μια μέρα ή σε ολόκληρη τη ζωή μας; Πόση ακαταστασία πρέπει να αποδεχτούμε; Ποια ισορροπία μεταξύ νέου και γνώριμου προσφέρει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση; Αν και τα διλήμματα αυτά φαίνονται αποκλειστικά ανθρώπινα, ωστόσο δεν είναι. Οι υπολογιστές, όπως κι εμείς, διαθέτουν περιορισμένο χώρο και χρόνο, κι έτσι οι επιστήμονες υπολογιστών έχουν παλέψει με τέτοια προβλήματα για πολλές δεκαετίες. Και οι λύσεις που έχουν βρει έχουν να μας διδάξουν πολλά.

Σε ένα συναρπαστικά διεπιστημονικό έργο, οι Μπράιαν Κρίστιαν και Τομ Γκρίφφιθς δείχνουν πώς οι αλγόριθμοι που έχουν αναπτυχθεί για τους υπολογιστές μπορούν να ξεδιαλύνουν και κάποια χαρακτηριστικά ανθρώπινα ερωτήματα. Εξηγούν πώς να βελτιώσουμε τη διαίσθησή μας και πότε να αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη, πώς να αντιμετωπίζουμε τις πολυάριθμες επιλογές που μας κατακλύζουν και πώς να συνδεόμαστε καλύτερα με τους άλλους. Από την εύρεση συντρόφου μέχρι την εύρεση μιας θέσης παρκαρίσματος, από την οργάνωση της αλληλογραφίας μας μέχρι τη διαχείριση του χρόνου μας, η Αλγοριθμική τέχνη των αποφάσεων μεταμορφώνει τη σοφία της επιστήμης υπολογιστών σε στρατηγικές της καθημερινής ζωής.

Εδώ και διακόσια χρόνια οι πεσιμιστές έχουν κυριαρχήσει στον δημόσιο διάλογο, επιμένοντας ότι τα πράγματα θα γίνουν σύντομα πολύ χειρότερα. Στην πραγματικότητα όμως, η ζωή βελτιώνεται – και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό. Η πρόσβαση στην τροφή, το εισόδημα και το προσδόκιμο ζωής βρίσκονται σε άνοδο· οι αρρώστιες, η παιδική θνησιμότητα και η βία μειώνονται σε όλη την υφήλιο. Η Αφρική βγαίνει από τη φτώχεια ακολουθώντας την Ασία· το Διαδίκτυο, το κινητό τηλέφωνο και η μεταφορά εμπορευμάτων με κοντέινερ κάνουν τη ζωή των ανθρώπων πιο πλούσια από όσο ποτέ στο παρελθόν. Ο συλλογικός μας εγκέφαλος (οι διασυνδεδεμένες δεξιότητες και γνώσεις της ανθρωπότητας) μας έχει προσφέρει τεράστιες δυνατότητες, και φαίνεται να μας επιφυλάσσει ασύλληπτες εξελίξεις για το μέλλον.

Σε αυτή την τολμηρή και εγκαρδιωτική διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο ανθρώπινος πολιτισμός εξελίσσεται στη θετική κατεύθυνση μέσω της ανταλλαγής και της εξειδίκευσης, ο γνωστός συγγραφέας Ματτ Ρίντλεϋ δεν αρκείται στο να περιγράψει πώς βελτιώνονται τα πράγματα. Εξηγεί επίσης το γιατί. Ένα πνευματώδες, αναζωογονητικό και διαφωτιστικό έργο που καλύπτει όλο το εύρος της ανθρώπινης ιστορίας –από την Εποχή του Λίθου μέχρι το Διαδίκτυο– η Ορθολογική αισιοδοξία θα αλλάξει την αντίληψή σας για τον κόσμο προς το καλύτερο.

Σ’ αυτό το ασεβές και διαφωτιστικό βιβλίο, ο Leonard Mlodinow μας δείχνει πώς η τύχη και οι πιθανότητες αποκαλύπτουν πολλά για την καθημερινή μας ζωή και για το πώς παρανοούμε τη σημασία όσων βιώνουμε, από μια χαλαρή συνομιλία μέχρι μια σοβαρή οικονομική αναποδιά. Το αποτέλεσμα είναι να αποδίδουμε συχνά τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της ζωής σε σαφείς αιτίες, ενώ στην πραγματικότητα επηρεάζονται καίρια από την τύχη.

Η επιτυχία του αγαπημένου μας ηθοποιού ή συγγραφέα ―στην πραγματικότητα η μοίρα όλων μας― αντανακλά, εξίσου με τις εγγενείς αρετές ή την ικανότητα σχεδιασμού, και την επίδραση της τύχης. Ακόμη και ένας επιχειρηματίας όπως ο Μπιλ Γκέιτς, που έχτισε μια αυτοκρατορία, ίσως να μην ήταν εξωπραγματικά ικανός αλλά απλώς πιο τυχερός από άλλους. Και προκαλεί ίσως σοκ να συνειδητοποιεί κανείς ότι έχει διπλάσιες πιθανότητες να σκοτωθεί σε τροχαίο ατύχημα πηγαίνοντας να αγοράσει ένα λαχείο απ’ ό,τι να κερδίσει το λαχείο.

Ο Mlodinow δείχνει γλαφυρά γιατί οι δημοσκοπήσεις, οι βαθμοί στο σχολείο, και πολλές άλλες ποσοτικές αξιολογήσεις της καθημερινότητας είναι λιγότερο αξιόπιστες απ’ όσο πιστεύουμε. Αποκαλύπτοντάς μας τις ψυχολογικές ψευδαισθήσεις που μας κάνουν να κρίνουμε λανθασμένα τον κόσμο γύρω μας, διαφωτίζει με αμεσότητα και χιούμορ τις αληθινές αιτίες των πραγμάτων. Παράλληλα, αφηγείται το μυθιστορηματικό χρονικό της τυχαιότητας, γραμμένο από επιφανείς τζογαδόρους και ευφυείς μαθηματικούς.

Από τις διαγνώσεις των γιατρών μέχρι τις αποφάσεις των δικαστηρίων, η διερεύνηση του Mlodinow συναρπάζει, εκπλήσσει και εμπνέει. Προσφέροντάς μας μια περιοδεία στην τυχαιότητα, αλλά και έναν καινούργιο τρόπο αντίληψης του κόσμου, αυτό το πρωτότυπο κι αναπάντεχο ταξίδι μάς υπενθυμίζει ότι πολλά πράγματα στη ζωή είναι τόσο προβλέψιμα όσο τα βήματα κάποιου που γυρνάει σπίτι του τρεκλίζοντας μετά από μια νύχτα στο μπαρ.