ΝΙΤΣΕ ΦΡΙΝΤΡΙΧ (NIETZSCHE FRIEDRICH)

Σε τούτο το κείμενο, που προοριζόταν για “συμπλήρωμα” της Γέννησης της Τραγωδίας, ο 25χρονος καθηγητής Φρειδερίκος Νίτσε αφηγείται την ιστορία των “πρώτων Ελλήνων φιλοσόφων”, απ’ το Θαλή ως το Σωκράτη, θέτοντας, παράλληλα, καίρια ερωτήματα που θα τον απασχολήσουν στα μετέπειτα έργα του. Στην έκδοση αυτή περιλαμβάνεται και μια εκλογή απ’ τις αδημοσίευτες στα ελληνικά διαλέξεις του για τους Προπλατωνικούς φιλοσόφους, με σχετικές σημειώσεις που κρατούσε κατά την ενασχόλησή του με την αρχαιοελληνική φιλοσοφία.
– Υπάρχει ενοχή, αντίφαση και πόνος σε τούτο τον κόσμο;
– Ναι! φωνάζει ο Ηράκλειτος, αλλά μόνο για τον κοντόθωρο, που αντικρύζει τα πράγματα χωριστά, ξεκομμένα – όχι για τον θεατή του όλου θεό. Γι’ αυτόν, όλες οι αντιφερόμενες δυνάμεις βαίνουν προς κάποιαν αρμονία, αφανή μεν στο κοινό μάτι, φανερή όμως σ’ όποιον αγκαλιάζει με το βλέμμα του τούτο τον κόσμο, σαν εκείνον τον θεϊκό οφθαλμό. Μπροστά στην πύρινη ματιά του εξατμίζεται ως κ’ η ελάχιστη σταγόνα αδικίας σ’ αυτό το κεχυμένο ολόγυρα Σύμπαν!

Κανείς δεν δίνει στον άνθρωπο τα χαρακτηριστικά του – ούτε ο θεός, ούτε η κοινωνία, ούτ΄οι γονείς κ’ οι πρόγονοί του, μα ούτε κι ο ίδιος ο εαυτός του. Κανείς δεν ευθύνεται για τ’ ότι υπάρχει, για το πώς είναι φτιαγμένος, για τις συνθήκες ή τον περίγυρο στον οποίο ζει. Δεν αποτελεί επακόλουθο κάποιου ειδικού σχεδίου, μιας βούλησης, ενός σκοπού, ούτε κι απόπειρα πραγμάτωσης του “ιδεατού ανθρώπου”, της “ιδεατής ευτυχίας” ή της “ιδεατής ηθικής”· είναι πέρα για πέρα παράλογο να θέλουμε με το ζόρι να του φορτώσουμε τον άλφα ή τον βήτα σκοπό. Εμείς επινοήσαμε την έννοια “σκοπός”· στην πραγματικότητα, σκοπός δεν υπάρχει. []
Η έννοια “θεός” στάθηκε ως τα τώρα η μέγιστη αντίρρηση κατά της ύπαρξης… Αρνούμαστε το θεό· αρνούμαστε μαζί και την ηθική ευθύνη απέναντί του: μόνον έτσι λυτρώνουμε τον Κόσμο.