ΑΡΜΟΣ

Οι άνθρωποι αν αφεθούν στο μοιραίο, δεν αλλάζουν επειδή ο καιρός περνάει.
Απλώς η φθορά τούς αλλοιώνει και γερνούν και πεθαίνουν μέσα στην παραίτηση.
Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή έζησαν κάποια συνταρακτικά γεγονότα.
Θα τα ξεχάσουν την επόμενη στιγμή, δίχως να αφήσουν να τους αγγίξουν.
Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή ερωτεύτηκαν.
Θα ξενερώσουν μετά από την πρώτη απογοήτευση.
Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή άλλαξε η οικονομική τους περιουσία.
Θα γίνουν απλώς χειρότεροι.
Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή το βιογραφικό τους
θα γεμίζει με πολλούς ακαδημαϊκούς τίτλους.
Η ζωή τους θα είναι άδεια.
Οι άνθρωποι αλλάζουν αν…

Σε αυτό το βιβλίο o συγγραφέας ασχολείται με ένα θέμα που έχει ιδιαίτερα μελετηθεί από τις επιστήμες του ανθρώπου (την βιολογία, τη νευροφυσιολογία και τις σύγχρονες νευροεπιστήμες), αλλά που συνεχίζει να παραμένει ανοικτό και αμφιλεγόμενο. Είναι το θέμα της φύσης του φαινομένου της ευχαρίστησης σε αντιπαραβολή με αυτό του πόνου, πάνω στο οποίο, επιχειρεί μια καινοτόμα και ριζοσπαστική ανάλυση…

Αυτό το βιβλίο είναι ένα ταξίδι στα σαράντα χρόνια ψυχαναλυτικής εργασίας της συγγραφέως. Κάθε κεφάλαιο είναι ανεξάρτητο από τα άλλα και αναπτύσσει ένα ιδιαίτερο θέμα. Η ψυχανάλυση στην Γαλλία, η μεταβίβαση, ο πατρικός ρόλος σήμερα, η ψυχική αμφιφυλία, το άρρωστο σώμα, η ανθρώπινη καταστροφικότητα… Η κλωστή που τα ενώνει όλα δεν είναι παρά το ερώτημα πως λειτουργεί η ενόρμηση ανάμεσα στο βιολογικό σώμα και στην ψυχική λειτουργία που συνίσταται από αναπαραστάσεις και συναισθήματα, και ιδιαίτερα πως παράγει την σκέψη.

Αφετηρία του βιβλίου είναι οι ιστορίες καρκινοπαθών, οι οποίοι, κατά την ψυχοθεραπεία τους, ανακαλύπτουν τον εαυτό τους· έναν εαυτό που αγνοούσαν· έναν εαυτό όμοιο με ήρωα παραμυθιού. Σήμερα ο καρκίνος έχει χαρακτηριστικά επιδημίας. Oι κοινωνίες επιχειρούν να τον απομονώσουν, ώστε οι απειλητικές φαντασιώσεις που διακινεί να μην στοιχειώνουν την καθημερινότητα. Οι ασθενείς αποφεύγουν να αναφέρονται σε όσα ζουν, νιώθουν και σκέφτονται, γιατί οι «απέξω» συχνά αρνούνται ακόμη και να ακούσουν την λέξη καρκίνος, ενώ αποφεύγουν τον ασθενή, σαν να πρόκειται για εστία μόλυνσης.

«Έρωτας ή τίποτα», ένα βιβλίο για τον έρωτα σε καιρούς μεταμοντέρνους.
«Έρωτας ή τίποτα», αφού ο έρωτας δεν αφορά ένα συναίσθημα που προκύπτει κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά αποτελεί τη δυνατότητα να κατανοήσει κανείς εμπειρικά το νόημα της ύπαρξης. Η παραίτηση από το να είμαστε ερωτικοί, οδηγεί στην παραίτηση από την ίδια τη ζωή.
Τίποτα: Το κενό. Το άδειο. Η απουσία. Η εγκατάλειψη. Η ανυπαρξία. Ο θάνατος.
Η εμπειρία των αδιέξοδων σεξουαλικών επαφών δίχως έρωτα γίνεται η αφορμή για την αναζήτηση του έρωτα που θα αφορά όλη την ύπαρξη.
«Έρωτας ή τίποτα» για όλους εκείνους που δεν αποδέχονται το συμβιβασμό της μετριότητας.

Η αδικία που πληγώνει ανατρέχει στα επώδυνα βιώματα της παιδικής ηλικίας. Αναζητάει τους όρους και τις συνθήκες που την παράγουν στο οικογενειακό περιβάλλον. Καταγράφει τις προσδοκίες για την απάλειψή της, αλλά και τις επώδυνες ματαιώσεις στις συντροφικές σχέσεις. Επεξεργάζεται την εμφάνισή της στο εργασιακό περιβάλλον. Αναδεικνύει όμως την δυνατότητα να μην ταυτιστεί η μοίρα του ανθρώπου με τα τραύματά του, γιατί κάτι τέτοιο θα οριζόταν ως μοιραία παράδοση στην κατάθλιψη.

Η οξυδερκής ανάλυση του Frankl σχετικά με τα κίνητρα της αναζήτησης του ανθρώπου για το υπέρτατο νόημα είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα. Μία έξοχη ψυχολογική διερεύνηση της θρησκευτικής αναζήτησης και του ενίοτε ασυνείδητου πόθου του ανθρώπου για αποκάλυψη ή επιφοίτηση. Είναι ένα βιβλίο γεμάτο με πρωτοποριακές ιδέες, που αναζητά απαντήσεις σχετικά με τη ζωή, τα βάσανα, την πίστη και τον θάνατο.

Οι ιδέες του Winnicott είναι κατάσπαρτες σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες και δημοφιλείς δημοσιεύσεις. Έκανε μία μόνο προσπάθεια να γράψει μια επισκόπηση των ιδεών του, κι αυτή είναι ακριβώς αυτό το βιβλίο. Όπως λέει στην εισαγωγή: «σκοπεύω να κάνω μια δήλωση για την ανθρώπινη φύση που να συγκεντρώνει τα διάφορα είδη εμπειριών που απέκτησα».
Το βιβλίο αυτό συνιστά μια συνολική τοποθέτηση για την ανθρώπινη φύση και την θέση της ψυχανάλυσης σε αυτή. Η ανθρώπινη φύση περιλαμβάνει τις σημειώσεις του Winnicott από διαλέξεις σε θέματα ανάπτυξης του ανθρώπου, που έκανε σε δασκάλους και φοιτητές κοινωνικούς λειτουργούς, επί 18 χρόνια.

Η δημιουργία, καλλιτεχνική και επιστημονική, σέ τί είδους ψυχική εμπειρία αντιστοιχεί; Ποιες είναι οι παράμετροι που τη διαμορφώνουν; Ο πατέρας της ψυχανάλυσης, σε διαρκή ενασχόληση με τα θέματα αυτά, άρθρωσε πρώτος ευρηματικές απαντήσεις προτείνοντας την έννοια της μετουσίωσης, δηλαδή της μετατροπής ενός ρεύματος ενορμητικού, σεξουαλικού, σε έργο τέχνης ή επιστήμης. Ο Φρόυντ δεν συνέγραψε μία συγκεκριμένη θεωρία για τη μετουσίωση και ό,τι γνωρίζουμε είναι σαν αρχαία θρυμματισμένη επιγραφή: προέρχεται από σπαράγματα αναφορών του γεμάτα κενά, ρωγμές, ασυνέχειες, ασάφειες, πού δημιουργούν νέα ερωτηματικά.

Η πανδημία του COVID-19 δεν είναι ένα καταστροφικό γεγονός όπως αναφέρεται ξανά και ξανά στην ελληνική και διεθνή ειδησεογραφία. Είναι απλά ένα βιολογικό γεγονός από αυτά που συμβαίνουν από την εποχή που δημιουργήθηκε η πρώτη οργανική ένωση στον πλανήτη μας. Η σημασία που αποδίδουμε στην αξία της ανθρώπινης ζωής και η μαζική εξάπλωση του ιού έδωσε στην πανδημία το χαρακτήρα της παγκόσμιας καταστροφής.
Σε κάποιους από εμάς η πανδημία κινητοποιεί το αίσθημα του φόβου που μας οδηγεί στο να κρυφτούμε, να προστατευτούμε και -γιατί όχι;- να συσσωρεύσουμε τρόφιμα και χαρτιά τουαλέτας.
Το σίγουρο είναι ό,τι όποιες και αν ήταν οι αντιδράσεις μας, η πανδημία μάς άλλαξε και στα τρία επίπεδα του χρόνου που επεκτείνεται η ύπαρξή μας.