ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Το ολοκληρωτικό καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού, παρακολουθώντας συνεχώς τους πάντες και τα πάντα μέσα από αμέτρητες διαδραστικές τηλεοθόνες, ασκεί τον απόλυτο έλεγχο στις πράξεις και τις συνειδήσεις.

Όλα προσαρμόζονται στη μία και μοναδική αλήθεια, αυτή που πρεσβεύει το Κόμμα, ο μόνος αλάθητος μηχανισμός, του οποίου προσωποποίηση είναι ο Μεγάλος Αδελφός.

Όλα, ακόμα και το παρελθόν: όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον, και όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν.

Σαν μέλος της αυστηρής θρησκευτικής σέκτας των χασιδιστών Εβραίων του Σάτμαρ, στο Ουίλιαμσμπεργκ του Μπρούκλιν, η Ντέμπορα Φέλντμαν μεγάλωσε υπακούοντας σε έναν κώδικα επιβεβλημένων εθίμων που υπαγόρευαν τα πάντα στη ζωή της, από το τι μπορούσε να φορέσει και σε ποιον μπορούσε να μιλήσει μέχρι το τι επιτρεπόταν να φάει και να διαβάσει.

Παγιδευμένη στα δεκαεφτά της σε έναν σεξουαλικά και συναισθηματικά δυσλειτουργικό γάμο από προξενιό, με έναν νεαρό άντρα που γνώριζε ελάχιστα, η Ντέμπορα θα βιώσει τη σύγκρουση ανάμεσα στις επιθυμίες της και τις ευθύνες της απέναντι στην κοινότητά της.

Μεσημέρι Χριστουγέννων στο κέντρο της πόλης και ο άντρας με τα σκούρα γυαλιά βγαίνει από τη Μερτσέντες, βοηθά το παιδί να σταθεί στα πόδια του, το χτυπά στην πλάτη και του λέει: «Ίσα το κορμί σου, ρε μάγκα, τι σόι άντρας είσαι;»

Βράδυ στην κάμαρή του, ο ποιητής του βουνού και της στάνης Κώστας Κρυστάλλης, καθώς γράφει σκυμμένος επάνω από το φτηνό χαρτί του τυπογραφείου, έχει την πρώτη του άγρια αιμόπτυση.

Ατενίζοντας ατρόμητα την άβυσσο της σκλαβιάς, το κλασικό αυτό μυθιστόρημα μεταμορφώνει την Ιστορία σε μια αφήγηση υποβλητική σαν έπος, βίαιη σαν πολεμικό τραγούδι, τρυφερή σαν νανούρισμα.

Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της νομπελίστας Τόνι Μόρισον, της πιο τολμηρής γυναικείας φωνής στην αμερικανική πεζογραφία.

Ένα υπεροχο μυθιστόρημα, το βιβλίο “Αληθινή ζωή” ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker Prize 2020.

Ενα μυθιστόρημα για την οικειότητα, τη βία και τη συγχώρεση μεταξύ φίλων σε μία πανεπιστημιούπολη των Μεσοδυτικών Πολιτειών, από μια ηλεκτρισμένη νέα λογοτεχνική φωνή.

Ο Γουάλας αισθάνεται ότι δεν χωράει στην πανεπιστημιούπολη όπου δουλεύει ασταμάτητα για να ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό του στη βιοχημεία. Είναι ένας εσωστρεφής νεαρός από την Αλαμπάμα, μαύρος και γκέι, που έχει αφήσει πίσω του την οικογένειά του χωρίς να καταφέρει να αποδράσει από τις βαριές σκιές της παιδικής του ηλικίας.

Οι Δον Κιχώτες ανακαλύπτουν, οι Άμλετ επεξεργάζονται. Πως, όμως, θα μας ρωτήσουν, μπορούν οι Άμλετ να επεξεργαστούν οτιδήποτε, όταν αμφιβάλλουν για τα πάντα και δεν πιστεύουν σε τίποτα; (. . .) Με βάση το σοφό καταμερισμό της φύσης, απόλυτοι Άμλετ, όπως και απόλυτοι Δον Κιχώτες, δεν υπάρχουν: αυτοί είναι απλά ακραίες εκφράσεις δύο διαφορετικών κατευθύνσεων, σταθμοί που οριοθετούνται από τους ποιητές σε διαφορετικές ατραπούς (. . .) Όπως η αρχή της ανάλυσης έφτασε στον Άμλετ στα όρια της τραγικότητας, έτσι και η αρχή του ενθουσιασμού έφτασε στον Δον Κιχώτη στα όρια του κωμικού, ενώ στην ζωή το απόλυτο κωμικό και το απόλυτο τραγικό απαντώνται σπανίως.

Κανείς δεν είναι σαν τον Έτγκαρ Κέρετ. Οι ιστορίες του, ανατρεπτικές και καυστικές, εκτυλίσσονται στα απρόβλεπτα σταυροδρόμια της φαντασίας και πάντοτε ξαφνιάζουν, διασκεδάζουν, συγκινούν.

Αγαπητές αναγνώστριες, αγαπητοί αναγνώστες, ένας σοφός έλεγε κάποτε πως ο άνθρωπος είναι ένα όν μυθοδίαιτο, δηλαδή τρέφεται με μύθους, του αρέσει να λέει μύθους, και μυθοποιητικό, δηλαδή αγαπά να φτιάχνει μύθους. Αυτή η παραμυθία δημιουργήθηκε ένα βράδυ που ένα χέρι άγγιξε την πονεμένη κοιλίτσα ενός κοριτσιού και οι πόνοι του σιγά-σιγά υποχώρησαν. Το ευεργετικό αυτό χέρι ανήκε σε ένα αγόρι, που η ομορφιά της ψυχής του δημιούργησε ένα αλφάβητο ευτυχίας.

Από τα λιγότερα γνωστά αλλά και πιο σημαντικά έργα του νομπελίστα συγγραφέα, η συλλογή αποτελείται από τέσσερα κείμενα που γράφτηκαν το 1936 και το 1937, κι εκδόθηκαν το 1950. Το Γάμοι στην Τιπαζά φέρνει στη μνήμη μια «μέρα γάμων με τη φύση». Στην παραλία της Τιπαζά στην Αλγερία, ένας νεαρός τραγουδά τη χαρά του για τη ζωή μέσα στην ομορφιά της φύσης και την υπερηφάνειά του που μπορεί ν’ αγαπά απεριόριστα…

Ο Γιώργος Κόρδης μας βοηθάει να δούμε το αληθινό σχήμα, να εικάσουμε το πραγματικό χρώμα. Το τάλαντό του δεν είναι ατομική του υπόθεση. Ως πρόσωπο εκκλησιαστικό, διαλέγεται με την εκκλησιαστική κοινότητα μέσω της ζωγραφικής του. Η ελευθερία του καλλιτεχνικού του προσώπου τελειούται στην αναφορικότητα της κοινοτικής ματιάς. Και μας ευεργετεί πολλαπλά. Γιατί, πέρα από την τέχνη της ζωγραφικής, κατέχει πολύ καλά και την τέχνη της παραμυθίας. Έτσι όπως την ξέρει και ο Παπαδιαμάντης.

Ο Πατέρας μου -μύρο το κύμα που τον τύλιξε- δεν είχε σκοπό να με κάμη ναυτικό. – Μακριά, έλεγε, μακριά, παιδί μου, απ’ τ’ άτιμο στοιχειό! Δεν έχει πίστη, δεν έχει έλεος. Λάτρεψέ την όσο θες, δόξασέ την· εκείνη το σκοπό της. Μη κοιτάς που χαμογελά, που σου τάζει θησαυρούς. Αργά-γρήγορα θα σου σκάψη το λάκκο ή θα σε ρίξη πετσί και κόκκαλο, άχρηστο στον κόσμο. Είπες θάλασσα, είπες γυναίκα, το ίδιο κάνει. […]

Ένα σπίτι και μια ολόκληρη εποχή που μαίνεται εντός του. Ένα σπίτι σε μια λίμνη του Βρανδεμβούργου, νοτιοανατολικά του Βερολίνου. Αυτός είναι ο τόπος, ένας τόπος φασματικός, στον οποίο διαδραματίζονται διάφορες βιογραφίες, ιστορίες, πεπρωμένα από τη δεκαετία του ’20 μέχρι σήμερα.

Στις 14 Ιουλίου του 1965, μια μέρα προτού παραιτηθεί ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, στο Ημεροβίγλι της Σαντορίνης ο νεαρός Σαράντης Καγιαλής γλιστρά σε μια σκαμμένη τρύπα, πέφτει προς τα πίσω με το κεφάλι και μένει στον τόπο.

«Η ενασχόληση με τη γη και τα φυτά μπορεί να προσφέρει στην ψυχή μας ανάλογη ανακούφιση και γαλήνη με αυτήν που μας προσφέρει ο διαλογισμός». Όπως και η ζωγραφική, η ενασχόληση με τη φύση ήταν για τον Έρμαν Έσσε ένα ευχάριστο και ταυτόχρονα δημιουργικό διάλειμμα από τη συγγραφική του δραστηριότητα, μια ενασχόληση με την οποία πέρασε σχεδόν τη μισή του ζωή.

Βασισμένο στην αληθινή ιστορία της Ντίτα Κράους.

Η ιστορία της μικρότερης και πιο επικίνδυνης βιβλιοθήκης στον κόσμο, ειπωμένη από μια κρατούμενη του Άουσβιτς που κατόρθωσε να επιβιώσει.

Ιανουάριος του 1944. Η έφηβη Ντίτα Κράους με τους γονείς της μεταφέρεται από το γκέτο των Εβραίων της Τερεζίν στην Πράγα στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Μόνο η Ντίτα Κράους και μια χούφτα ακόμα κρατούμενοι επέζησαν, έπειτα από παραμονή ενός έτους, πριν από την απελευθέρωσή τους από τους Συμμάχους την Άνοιξη του ’45. Παρατηρεί τα πάντα, θυμάται τα πάντα και αφηγείται τα πάντα στον Αντόνιο Ιτούρμπε: Τον φόβο, τους συντρόφους που βρίσκαν νεκρούς το πρωί από την πείνα και το κρύο, την καταναγκαστική εργασία κάτω από τα γρονθοκοπήματα των «Κάπος», τις περιοδικές «επιλογές» που ξεχώριζαν τους υγιείς από τους αρρώστους που οδηγούνταν στα κρεματόρια.

Μα πάνω απ’ όλα, θυμάται τον Φρέντι Χιρς, τον αρχηγό του παιδικού μπλοκ 31. Στη μαύρη λάσπη του Άουσβιτς που καταπίνει τα πάντα, ο Φρέντι Χιρς έκτισε μυστικά ένα σχολείο. Οι Ναζί δεν το ξέρουν. Όπως δεν γνωρίζουν και την ύπαρξη της μικρότερης, κρυμμένης και παράνομης δημόσιας βιβλιοθήκης που υπήρξε ποτέ. Περιλαμβάνει έξι «ομιλούντα» βιβλία και οχτώ τυπωμένα. Τα τελευταία, η νεαρή Ντίτα τα κρύβει κάτω από το φόρεμά της με κίνδυνο της ζωής της.

Ο Γιοέλ Ραβίντ εργάστηκε επί σειρά ετών για τις μυστικές υπηρεσίες, αξιοποιώντας το υπερφυσικό του ένστικτο να οσμίζεται το ψέμα και την αλήθεια. Μετά τον χαμό της συζύγου του σε ένα περίεργο ατύχημα, μετακομίζει σε κάποιο προάστιο του Τελ Αβίβ με την κόρη του, τη μητέρα του και την πεθερά του.

«Τούτη η γη ήταν αχανής, το αίμα και οι εποχές συγχέονταν μέσα της, ο χρόνος γινόταν ρευστός. Η ζωή εδώ ήταν ζυμωμένη με τη γη, και για να ενσωματωθείς σ’ αυτήν θα ‘πρεπε να πλαγιάσεις και να κοιμηθείς για χρόνια και χρόνια πάνω στο λασπερό ή ξερό χώμα.

Η Βισουάβα Σιμπόρσκα, κορυφαία δημιουργός της μεταπολεμικής Ευρώπης, η ποιήτρια «της εμπειρίας και της σοφίας», όπως το έθεσε ένας σημαντικός κριτικός της Πολωνίας, δεν αποδέχτηκε ποτέ το ρόλο της «εφήμερης αυθεντίας». Όποτε μάλιστα την καλούσαν να σχολιάσει τους στίχους της, συνήθιζε να αποκρίνεται ως εξής: «Αυτή είναι πολύ καλή ερώτηση, ελάτε παρακαλώ την άνοιξη, γιατί χρειάζομαι λίγο χρόνο να τη σκεφτώ», ή «Πολύ καλή ερώτηση, μήπως για απάντηση να γράψω ένα ποίημα;».

Το πτερύγιο ενός καρχαρία διασχίζει τα γαλήνια νερά της λουτρόπολης όπου παραθερίζουν ανάπηροι πολέμου. Τάρανδοι ξεπηδούν από το πορτ-μπαγκάζ παραμονή Πρωτοχρονιάς κι ένας παπάς μπεκρουλιάζει τραγουδώντας λαϊκά. Ο Ερμής φανερώνει την ανεπίδοτη επιστολή της Καλυψώς προς τον πατέρα των θεών κι ένας αρχαίος ραψωδός εμφανίζεται στο κέντρο του Μεγάλου Κάστρου. Ο κόσμος του αγοροκόριτσου σείεται καθώς ματώνει κι ακούει τη μαμά να λέει «τώρα μπορείς να κάνεις παιδιά».

Σε ένα αγρόκτημα τα ζώα επαναστατούν και ανατρέπουν την καταπιεστική εξουσία του ανθρώπου.

Τη διοίκηση αναλαμβάνουν τα γουρούνια, που φαίνονται ικανότερα από τα άλλα ζώα.

Η νέα εξουσία όμως δεν αργεί ν’ αποδειχτεί το ίδιο κακή ή και ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη.

Κυρίως γιατί εξαφανίζει τις δυνατότητες για αντίδραση…

Η «Φυσική της Μεταφυσικής» αποτελείται από κείμενα έμμετρα και πεζά που εκφράζουν σκέψεις του συγγραφέα σχετικά με τον άνθρωπο και τον τρόπο που κατανοεί τον κόσμο και την εξέλιξή του. Πολλά από τα κείμενα είναι εμπνευσμένα από γεγονότα και καταστάσεις που ζούμε τα τελευταία χρόνια.

Ο Ρικάρντο Ρέις, ποιητής και γιατρός, ύστερα από πολυετή αυτοεξορία στη Βραζιλία επιστρέφει στην πατρίδα του. Η Λισαβόνα είναι μουντή και άχρωμη, φαντάζει χιμαιρική. Ο ίδιος, αντί να δέχεται ασθενείς, περιπλανιέται με τις ώρες στους δρόμους της πόλης. Λαχταρά την άπιαστη Μαρσέντα, μια δεσποινίδα της οποίας το αριστερό χέρι έχει μυστηριωδώς παραλύσει, αλλά είναι η Λίντια αυτή που μοιράζεται μαζί του το κρεβάτι, η καμαριέρα του ξενοδοχείου όπου έχει καταλύσει. Ώσπου τον επισκέπτεται ένας παλιός του φίλος, ο Φερνάντο Πεσσόα, φορώντας ακόμη το κοστούμι με το οποίο είχε ταφεί μερικές εβδομάδες νωρίτερα.