ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Από τα λιγότερα γνωστά αλλά και πιο σημαντικά έργα του νομπελίστα συγγραφέα, η συλλογή αποτελείται από τέσσερα κείμενα που γράφτηκαν το 1936 και το 1937, κι εκδόθηκαν το 1950. Το Γάμοι στην Τιπαζά φέρνει στη μνήμη μια «μέρα γάμων με τη φύση». Στην παραλία της Τιπαζά στην Αλγερία, ένας νεαρός τραγουδά τη χαρά του για τη ζωή μέσα στην ομορφιά της φύσης και την υπερηφάνειά του που μπορεί ν’ αγαπά απεριόριστα…

«Η ενασχόληση με τη γη και τα φυτά μπορεί να προσφέρει στην ψυχή μας ανάλογη ανακούφιση και γαλήνη με αυτήν που μας προσφέρει ο διαλογισμός». Όπως και η ζωγραφική, η ενασχόληση με τη φύση ήταν για τον Έρμαν Έσσε ένα ευχάριστο και ταυτόχρονα δημιουργικό διάλειμμα από τη συγγραφική του δραστηριότητα, μια ενασχόληση με την οποία πέρασε σχεδόν τη μισή του ζωή.

«Τούτη η γη ήταν αχανής, το αίμα και οι εποχές συγχέονταν μέσα της, ο χρόνος γινόταν ρευστός. Η ζωή εδώ ήταν ζυμωμένη με τη γη, και για να ενσωματωθείς σ’ αυτήν θα ‘πρεπε να πλαγιάσεις και να κοιμηθείς για χρόνια και χρόνια πάνω στο λασπερό ή ξερό χώμα.

Η Βισουάβα Σιμπόρσκα, κορυφαία δημιουργός της μεταπολεμικής Ευρώπης, η ποιήτρια «της εμπειρίας και της σοφίας», όπως το έθεσε ένας σημαντικός κριτικός της Πολωνίας, δεν αποδέχτηκε ποτέ το ρόλο της «εφήμερης αυθεντίας». Όποτε μάλιστα την καλούσαν να σχολιάσει τους στίχους της, συνήθιζε να αποκρίνεται ως εξής: «Αυτή είναι πολύ καλή ερώτηση, ελάτε παρακαλώ την άνοιξη, γιατί χρειάζομαι λίγο χρόνο να τη σκεφτώ», ή «Πολύ καλή ερώτηση, μήπως για απάντηση να γράψω ένα ποίημα;».

Ο Ρικάρντο Ρέις, ποιητής και γιατρός, ύστερα από πολυετή αυτοεξορία στη Βραζιλία επιστρέφει στην πατρίδα του. Η Λισαβόνα είναι μουντή και άχρωμη, φαντάζει χιμαιρική. Ο ίδιος, αντί να δέχεται ασθενείς, περιπλανιέται με τις ώρες στους δρόμους της πόλης. Λαχταρά την άπιαστη Μαρσέντα, μια δεσποινίδα της οποίας το αριστερό χέρι έχει μυστηριωδώς παραλύσει, αλλά είναι η Λίντια αυτή που μοιράζεται μαζί του το κρεβάτι, η καμαριέρα του ξενοδοχείου όπου έχει καταλύσει. Ώσπου τον επισκέπτεται ένας παλιός του φίλος, ο Φερνάντο Πεσσόα, φορώντας ακόμη το κοστούμι με το οποίο είχε ταφεί μερικές εβδομάδες νωρίτερα.

Ένας Θεός νάρκισσος, προικισμένος με μια εξαιρετικά ευέλικτη συνείδηση, που συμφωνεί μαζί του ό,τι κι αν αυτός κάνει, κι ένας πρώιμος αντάρτης, ο Κάιν, είναι οι πρωταγωνιστές του πιο απολαυστικού μυθιστορήματος του Ζοζέ Σαραμάγκου, που έμελλε να είναι το τελευταίο του.

Η ακτινοβολία του Χέμινγουεϊ ως συγγραφέα, προτού τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ, ήταν τόσο μεγάλη που μοιραία επισκίασε δύο άλλες ιδιότητές του με τις οποίες επίσης είχε αποκτήσει διεθνή φήμη. Πριν γίνει ο δημοφιλής μυθιστοριογράφος, ένας σύγχρονος κλασικός, υπήρξε διακεκριμένος πολεμικός ανταποκριτής και στρατιωτικός αναλυτής. Με τούτο τον τόμο, τον τρίτο και τελευταίο στη σειρά, ολοκληρώνεται η έκδοση των δημοσιογραφικών του κειμένων που καλύπτουν μια πυκνή σε γεγονότα δεκαπενταετία, την περίοδο 1941-1956, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα μεταπολεμικά χρόνια.

Παραβολικό ταξίδι στο βαθύτερο εαυτό μας ή περιπλάνηση στη μη αναγνωρισμένη ιστορία, με τάγματα από μύστες που συντηρούν τη χαμένη γνώση. Καμιά απάντηση δεν είναι σίγουρη όταν πρόκειται για τον Έσσε, γιατί η όποια απάντηση που θα τον καθόριζε θα κατέστρεφε όλη τη γοητεία του, όλη τη φευγαλέα ατμόσφαιρα ανάμεσα στο πραγματικό και το υπερβατικό.

Στα μέσα του 16ου αιώνα ο βασιλιάς Ιωάννης Γ’ της Πορτογαλίας δώρισε στον εξάδελφό του, τον αρχιδούκα Μαξιμιλιανό της Αυστρίας, γαμπρό του αυτοκράτορα Καρόλου Ε’, έναν ελέφαντα που επί δύο χρόνια βρισκόταν στη Λισαβόνα, προερχόμενος από την Ινδία. Με βάση τα ελάχιστα στοιχεία που βρέθηκαν, αλλά κυρίως με την πανίσχυρη φαντασία του που μας έδωσε τόσα και τόσα αριστουργήματα, ο Ζοζέ Σαραμάγκου φτιάχνει μια ιστορία όπου η πραγματικότητα μπλέκεται με τη μυθοπλασία…

«Όταν κάποιος έχει πια γεράσει κι έχει εκπληρώσει την αποστολή του, τότε δικαιούται να συμφιλιωθεί γαλήνια με το θάνατο. Δεν έχει ανάγκη τους ανθρώπους. Tους ξέρει, αρκετούς είδε. Aυτό που χρειάζεται είναι η γαλήνη…»