ΣΟΝΙΕ ΓΚΙ (ΜΙΣΕΛ) (SAUNIER GUY (MICHEL))

Το έργο του Γκυ (Μισέλ) Σωνιέ “Αδικία. Το κακό και το άδικο στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι” είναι μια κλασική στο είδος της μελέτη, της οποίας η πρώτη (γαλλική) έκδοση έγινε το 1979 από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών σε συνεργασία με τον παρισινό εκδοτικό οίκο Belles Lettres. Ο Νίκος Σβορώνος στον πρόλογό του το χαρακτηρίζει “θεμελιώδη συνεισφορά στη μελέτη της νοοτροπίας του ελληνικού λαού και, εν πολλοίς, στην ιστορία αυτής της νοοτροπίας”. Άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας, ο συγγραφέας παρέμεινε επί μακρά χρονικά διαστήματα στην Αθήνα και ερεύνησε ένα πλούσιο και πολυσύνθετο υλικό. Ο καρπός της έρευνάς του είναι, κατά τον Νίκο Σβορώνο, “μια πρωτότυπη προσέγγιση του δημοτικού τραγουδιού, καθώς αποτελεί το πρώτο βήμα για μια συνολική μελέτη του νεοελληνικού πολιτισμού, ξεκινώντας από εκεί από όπου οφείλει να ξεκινά μια τέτοια μελέτη: από την προφορική λογοτεχνία, και ιδιαίτερα από το δημοτικό τραγούδι, που καθρεφτίζει την ελληνική σκέψη σε όλη της την καθαρότητα, ανόθευτη από ξένες επιδράσεις, όπως αποδεικνύεται κατ’ επανάληψη σ’ αυτή την εργασία. Επιπλέον, το έργο αυτό αναδεικνύει το θεμελιώδες στοιχείο της ελληνικής λαϊκής ιδεολογίας, την ιδέα της δικαιοσύνης, η απουσία της οποίας αποτελεί το ουσιώδες γνώρισμα του κακού σε όλες του τις εκφάνσεις: κοινωνική, ανθρώπινη, υπερβατική”.

Ο μυητικός χαρακτήρας των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, και ειδικά της παραλογής, είναι ένα ευρύ και γενικευμένο φαινόμενο. Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τα τραγούδια που κατεξοχήν είναι μυητικής φύσεως, στα οποία συναντάμε ίχνη κύριων μυητικών μύθων, όπως του μύθου της πάλης με το τέρας, του μύθου της ηρωικής και καταρχήν νικηφόρας πάλης με πολυάριθμους εχθρούς, του πολεμικού μένους, της κατάποσης από το τέρας και του συγγενικού θέματος του καταποντισμού στη θάλασσα, ή των μύθων που αναφέρονται στην εφηβική και στη γαμήλια μύηση, στις επικίνδυνες διαδρομές και στα περάσματα, στη μυητική διδασκαλία, καθώς και τον κοινό στα περισσότερα τραγούδια μύθο του προσωρινού, μυητικού θανάτου.

Για τους σκοπούς της έρευνας, το υπό εξέταση υλικό των δημοτικών τραγουδιών οργανώθηκε σε δύο ξεχωριστές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά τα τελετουργικά τραγούδια και τις μυθικές παραλογές, ηρωικές ή μη, που είναι αφιερωμένες σε ένα κύριο μυητικό επεισόδιο, το οποίο εξετάζεται χωριστά, με τα διάφορα τραγούδια που είναι αφιερωμένα σε αυτό. Η δεύτερη ομάδα αναφέρεται στις σύνθετες παραλογές, που περιέχουν πολλαπλά ίχνη από διάφορους μυητικούς μύθους και επεισόδια, τα οποία εξετάζονται κατά θέματα τραγουδιών.