ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΠΕΡΣΕΣ
€9.60Η περιπέτεια του κειμένου αυτού αρχίζει το 1964, όταν ο Κάρολος Κούν, σχεδιάζοντας ν’ ανεβάσει τους «Πέρσες», μου ζήτησε να του παραδώσω μια νέα μετάφραση. Στρώθηκα με όρεξη στη δουλειά. Ο Βασίλης Βασιλικός με βοηθούσε δακτυλογραφώντας όσες σελίδες ετοίμαζα: τις περίμενε ο Κούν για τις πρόβες του (που κράτησαν τελικά οκτώ μήνες) και ο Γιάννης Χρήστου για τη μουσική του. Όταν, το καλοκαίρι του 1965, ύστερα από μια επιτυχημένη σταδιοδρομία στο Λονδίνο και το Παρίσι, οι «Πέρσες» παρουσιάστηκαν και στο Ηρώδειο, είχαμε κιόλας μπει στην κρίση των Ιουλιανών: η πολιτική ατμόσφαιρα της εποχής φόρτιζε το έργο με πρόσθετες σημασίες. Ωστόσο το πρόβλημα για μένα ήταν πώς η πρώτη αυτή μορφή της μετάφρασής μου -κι ας παίχθηκε επί χρόνια εντός κι εκτός Ελλάδος από τον Κάρολο Κούν, κι ας ξαναπαίχθηκε στην Επίδαυρο μετά το θάνατό του (το 1987 και το 1988), κι ας δημοσιεύθηκε το 1965 στο περιοδικό Θέατρο και το 1966 αυτοτελώς και εν αγνοία μου από τις «Πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις» του εξωτερικού, κι ας χρησιμοποιήθηκε επίσης από τον Θόδωρο Τερζόπουλο στις παραστάσεις του (1990-1992)- με ικανοποιούσε ολοένα και λιγότερο. Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο οι ενδοιασμοί μου δυνάμωναν. Ήξερα πως θα θεωρούσα το κείμενό μου οριστικό (άρα και δημοσιεύσιμο) μόνο αν το ξαναδούλευα έχοντας ξεδιαλύνει ορισμένα ζητήματα σχετικά με τον τρόπο μετάφρασης της αρχαίας τραγωδίας. Στα 1983, μεταφράζοντας, και πάλι για τον Κούν, τον «Προμηθέα Δεσμώτη», ξαναβρέθηκα μπροστά στα ίδια προβλήματα. Όμως κάποιο προχώρημα μέσα μου είχε γίνει. Τότε επιχείρησα ξανά μιαν άλλη μετάφραση των «Περσών». Το ίδιο και δύο χρόνια αργότερα. Δοκιμές και προσπάθειες ανάμικτες με ελπίδες και απογοητεύσεις. Τέλος, ο επίλογος: η συνεργασία μου με τον Λευτέρη Βογιατζή για τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου (καλοκαίρι 1999). Νέο ξεκίνημα; Όχι ασφαλώς. Αλλά πάντως έναυσμα για μια νέα μεταφραστική επεξεργασία. Γιατί τώρα ήταν δίπλα μου όχι μόνο ένας ταλαντούχος ηθοποιός και σκηνοθέτης, αλλά κι ένας φιλόλογος προσεκτικός και ευαίσθητος στις πιο λεπτές αποχρώσεις του κειμένου. Του οφείλω το γεγονός ότι με βοήθησε να ξαναδώ προσεκτικά την τραγωδία του Αισχύλου και να προχωρήσω σε μιαν ακριβέστερη, ίσως και λειτουργικότερη, μεταφραστική προσπάθεια:στο κείμενο που, με ελάχιστες αλλαγές, κρατάει ο αναγνώστης στα χέρια του.
ΑΛΚΗΣΤΙΣ
€14.90Διάφορες πηγές της παράδοσης μας πληροφορούν ότι ο Ευριπίδης έγραψε και παρουσίασε στους δραματικούς αγώνες των διονυσιακών εορτών περίπου, ή λίγο περισσότερα από, 90 δράματα. Αν ο αριθμός αυτός συνυπολογισθεί, κάπως σχηματικά, με βάση τις παραστάσεις στα Μεγάλα Διονύσια (για τα Λήναια, εορτή ειδικά αφιερωμένη στην κωμωδία, το θέμα της τραγωδίας παραμένει εξόχως ασαφές), όπου οι τραγικοί όφειλαν, υπό ομαλές συνθήκες, να παρουσιάζουν κάθε φορά τέσσερα δράματα, τρεις τραγωδίες και ένα σατυρικό, συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο ποιητής πρέπει να εμφανίσθηκε στο θέατρο πάνω από είκοσι φορές, επομένως περίπου με εβδομήντα τραγωδίες και είκοσι τρία σατυρικά…
ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ
€8.50“Ένας καλλιτέχνης μπορεί να ευστοχήσει ή να αστοχήσει στο έργο του, δηλαδή να κερδίσει ή να χάσει τη ζωή του. Ωστόσο, αν μπορεί να πει στο τέλος της προσπάθειάς του ότι κατάφερε να απαλύνει ή να μειώσει όλες τις δουλείες που βαραίνουν τους ανθρώπους, τότε είναι, σε ένα μεγάλο βαθμό, δικαιωμένος, και μπορεί, ως ένα ορισμένο σημείο, να συγχωρήσει τον εαυτό του”. (Απόσπασμα από την Ομιλία του Camus στη Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του Νόμπελ λογοτεχνίας 1957. Από οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΕΡΩΦΙΛΗ
€17.10Η παρούσα τρίτη βελτιωμένη έκδοση της Ερωφίλης θεραπεύει τις ελλείψεις των εκδόσεων Σάθα και Ξανθουδίδη και αποκαθιστά μεγάλο αριθμό χωρίων που είχαν μείνει με νοηματικά σφάλματα και με φθορές γλώσσας και στιχουργίας. Η νέα επεξεργασία βασίστηκε στο άγνωστο προηγουμένως χειρόγραφο του Birmimgham, αλλά και στα βενετικά έντυπα του Γρανεδίγου και του Κιγάλα, και επίσης στα χειρόγραφα Αθηνών και Μονάχου. Δίνεται έτσι ένα εγκυρότερο κείμενο, πλησιέστερο στη γραφή του Γεωργίου Χορτάτση. Στην εισαγωγή εξετάζονται τα προβλήματα του ποιητή και της χρονολόγησης, των πολλαπλών ιταλικών πηγών, της γραμματολογικής βαθμίδας (Αναγέννηση ή μπαρόκ;) και του ιδεολογικού περιεχομένου του έργου, που είναι η αντίθεση στην αυταρχική εξουσία και στα κοινωνικά στεγανά. Εξετάζονται επίσης οι λαογραφικές απηχήσεις και οι ως σήμερα σκηνικές παρουσίες της Ερωφίλης, καθώς και η βαθμιαία καταξίωση του ποιητή, που ο Παλαμάς, στον πρόλογο της Τρισεύγενης, τον αναγνώρισε ως τον «πατέρα της νέας μας δραματικής τέχνης». Σημαντικότατες και οι κρίσεις των Ν. Εγγονόπουλου, Οδυσσέα Ελύτη και Ν. Μ. Παναγιωτάκη για την Ερωφίλη.
ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΜΗΔΕΙΑ
€16.00Εννοείται ότι ο μύθος της Μήδειας έχει μακρότατο παρελθόν, αν και διαπιστωμένο όχι απαραίτητα σε υπάρχοντα κείμενα αλλά σε αυτά που αποκαλείται, γενικά, ‘παράδοση’, δεδομένου ότι ή πληρέστερη αφήγησή της, σχετικής με το τραγικό θέμα, Αργοναυτικής εκστρατείας παραδίδεται από τον Απολλώνιο τον Ρόδιο, στα Αργοναυτικά του, μόλις περί τα μέσα του 3ου αι. π.Χ., αν καί, βέβαια, δεν αποκλείεται άντληση υλικού από πηγές που ανάγονται σε παλαιότερες περιόδους του έπους ή και άλλων ποιητικών ειδών, αφού θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι υπήρξε και παλαιότατη, παντελώς απροσδιόριστη, φάση του μύθου, επίσης σχετική με τα Αργοναυτικά, στην οποία φαίνεται να παραπέμπει ή Ομηρική Οδύσσεια (μ 70), με αναφορά στην Αργώ και στον Αιήτη. Εξάλλου, όπως θα διαπιστωθεί συχνά και στο μέρος των σχολίων, αυτό πού αποκαλείται ‘παράδοση’ συγκροτείται, κατά κανόνα, από στοιχεία ποικίλων ειδών και χρονικών περιόδων, οπότε εξηγούνται και οι ατελείωτες αντιφάσεις των πληροφοριών της – απτό παράδειγμα ή πλήρης αντίθεση, ως προς τα ονόματα των Αργοναυτών, μεταξύ του Απολλώνιου, πού αναφέρθηκε, και ενός σημαντικού και πολυγραφότατου Αθηναίου συνώνυμου Γραμματικού του επόμενου αιώνα.
ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΟΡΕΣΤΗΣ
€17.10Από οποιανδήποτε και σε οποιοδήποτε επίπεδο και αν προσεγγισθεί το τελευταίο, ίσως, δράμα που παρουσίασε ο Ευριπίδης στο αθηναϊκό κοινό (408 π.Χ.), πριν να πάρει τον μοιραίο δρόμο για την Μακεδονία λίγους μήνες μετά, θα προκύψει ευνόητο το συμπέρασμα ότι αντιμετωπίζεται το πιο απροσδόκητο, ερεθιστικό και ρηξικέλευθο θεατρικό προϊόν που σώζεται από την κλασική αρχαιότητα, μετά την “Ορέστεια” του Αισχύλου – αλλά, βέβαια, για εντελώς διαφορετικούς λόγους: πρόκειται για έργο ενός ευφυούς, ανήσυχου, ευφάνταστου και εξαιρετικά τολμηρού δημιουργού, ο οποίος πρέπει να είχε απόλυτη συνείδηση προς τα που βάδιζε με τις συγκεκριμένες επιλογές του και, προφανώς, να μη δίσταζε, μεταξύ της προοπτικής μιας νίκης στους δραματικούς αγώνες και της ανταπόκρισης στο πνεύμα μιας ταραγμένης εποχής, να προκρίνει το δεύτερο, που εδραίωνε, με άλλο ένα δείγμα, τις απόψεις του για τους στόχους της τραγωδίας των ημερών του, αν και αυτό συνεπαγόταν δραστικές αποκλίσεις από την παράδοση.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ
€14.90Η «Γυναίκα της Ζάκυθος» αρχίζει να γράφεται στη Ζάκυνθο στο διάστημα της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγιού (1825-1826), συμπυκνώνοντας και αναμορφώνοντας γεγονότα της περιόδου αυτής. Είναι η αφήγηση ενός υποθετικού Διονυσίου Ιερομονάχου εγκάτοικου στο ξωκλήσι τον Αγίου Λύπιου (Αλύπιου) στη Ζάκυνθο. Πίσω από το πρόσωπο αυτό κρύβεται βέβαια ο Σολωμός. Είναι άλλωστε μια συμβατική κάλυψη, αντίστοιχη προς το Βιβλικό ύφος του έργου. Κανείς δεν θα αμφέβαλλε ότι πρόκειται για τον ίδιο.
Η ΤΡΙΚΥΜΙΑ
€8.00Πάνω σε καράβι. Ακούγεται θόρυβος φοβερός από βροντές και κεραυνούς
(Μπαίνει ένας Καπετάνιος κι ένας Ναύκληρος)
ΚΑΠ. Ναύκληρε!
ΝΑΥ. Εδώ ‘μαι καπετάνιο. Εσύ πώς πας;
ΚΑΠ. Τρέξε, στους ναύτες πες αγάντα! Να πέσουν με τα μούτρα στη δουλειά, χωρίς ν’ αργούνε. Αλλιώς φοβούμαι, πως θα πέσουμε στις ξέρες. Φύγε! Βιάσου!
ΝΑΥ. Αιντέστε, παλληκάρια μου! Ριχτείτε στη δουλειά, λεβέντες μου! Γρήγορα, γρήγορα τη γάμπια χαμηλώστε! Κι έχετε το νου σας τί σας προστάζει η σφυρίχτρα. Αγέρα, φυσομάνα, ώσπου να σκάσουν τα πλεμόνια σου! Φτάνει μονάχα να ‘χουμε τράτο να μην πέσουμε στα βράχια.
(Μπαίνουν ο Αλόνσο, ο Σεμπάστιαν, ο Αντόνιο, ο Φερντινάντο, ο Γκονζάλο και άλλοι)
ΑΛΟ. Άκου ‘δω, ναύκληρε. Που είναι ο καπετάνιος; Που είναι οι ναύτες; Φώναξέ τους!
ΝΑΥ. Παρακαλώ σας, μείνετε στ’ αμπάρια!
ΑΝΤ. Πού είναι ο καπετάνιος, ναύκληρε;
ΝΑΥ. Δεν τον ακούτε; Τη σφυρίχτρα του; Στα πόδια μας μπερδεύεστε. Να πάτε κάτω στα κρεβάτια σας! Γιατί έτσι, ετούτο το κακό το σιγοντάρετε.
ΓΚΟ. Σταμάτα τις φωνές! Συγκράτα το θυμό!
ΜΑΤ. Όταν το πέλαο συγκρατήσει το δικό του. Τραβηχτείτε! Το κύμα που θρασομανά δε νοιάζεται για βασιλιάδες. Στ’ αμπάρια! Άστε μας ήσυχους! Μη μας σκοτίζετε!
ΓΚΟ. Ξεχνάς ποιος είναι επιβάτης στο καράβι σας;
ΝΑΥ. Κανένας που να τον έχω πιο ακριβό από το τομάρι μου.
Εσύ ‘σαι τάχα σύμβουλος σπουδαίος. Αν έχεις κότσια, πρόσταξε ετούτα τα στοιχεία να βουβαθούνε, να ‘ρθει γαλήνη.
Αν το μπορέσεις, όλοι εμείς θα παρατήσουμε τη ναυτική μας. Μπρος, πρόσταξέ τα! Αν πάλι δεν μπορείς, αυτό που πρέπει, είναι να ευχαριστήσεις τον Θεό που σ’ έχει ζωντανό ακόμα, και να πας στ’ αμπάρια πλάι στο κρεβάτι σου ν’ αρχίσεις προσευχή, έτοιμος για το κακό που θα ‘ρθει, αν είναι να ‘ρθει. Άιντε, παιδιά! Φευγάτε εσείς, σας λέω, από τα πόδια μας!
ΓΚΟ. Πολλή χαρά μου δίνει αυτός ο άνθρωπος! Σημάδι πως του μέλλει να πνιγεί δε βλέπω απάνω του. Βλέπω όμως την κρεμάλα ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. Ελπίζω το γραφτό της μοίρας του να μην αλλάξει. Το σκοινί της κρεμάλας του να γίνει το παλαμάρι του σωσμού μας, μια που τα σκοινιά του καραβιού δεν μας κρατούνε. Αν όμως δεν του μέλλει να πνιγεί, αλί και τρισαλί μας.
(Βγαίνουν)
ΝΑΤ. Μάινα τα πανιά! Βιαστείτε! Μάινα, μάινα! Βιράρετε με τη μαΐστρα! (Ακούγεται, κραυγή από μέσα). Που να πλαντάξετε όλοι με τα ουρλιαχτά σας! Ουρλιάζετε πιο δυνατά από την ανεμοζάλη και σκεπάζετε τις προσταγές μας.
(Μπαίνουν ο Σεμπάστιαν, ο Αντόνιο και ο Γκονζάλο)
Πάλι εσείς εδώ; Μα τί ζητάτε; Θέλετε τη δουλειά μας να σταματήσουμε και να πνίγουμε; Θέλετε να βουλιάξαμε στον πάτο;
ΣΕΜ. Σκυλί, άμποτε να σαπίσει το λαρύγγι σου! Βρωμόστομε, αθεόφοβε, γλωσσά!
ΝΑΤ. Δίνετε εσείς λοιπόν τις προσταγές στους ναύτες. […
ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ
€8.50Η γοητεία αυτών των στοχασμών έγκειται στην ειλικρίνεια του συγγραφέα: σπάνια συναντάμε βιβλίο με τόση εσωτερική διαύγεια, τόσο απροσποίητο, τόσο αληθινό. Ο Μάρκος Αυρήλιος επιλέγει τη συνομιλία με τον εαυτό του για να εισχωρήσει στο εσωτερικό της ψυχής του και να ξεκαθαρίσει τον χαρακτήρα του, τις θυμικές καταστάσεις του και τα αίτιά τους, τις σχέσεις του με τον κόσμο και τους συνανθρώπους, τα ιδεώδη του – να αποσαφηνίσει το “νόημα” της ζωής του και να οδηγήσει έτσι την ψυχή του σε εκείνη την απέραντη γαλήνη που τίποτα στον κόσμο δεν θα μπορούσε να διαταράξει.
ΝΙΤΣΕ
€8.50Η κριτική που ασκεί ο Νίτσε στη θρησκεία και την ηθική, στην επιστήμη και τη φιλοσοφία υπονομεύει κάθε «οριστική» αλήθεια και μας υποχρεώνει να σταθούμε απέναντι στα μεγάλα ζητήματα της ζωής για να ξαναστοχαστούμε όλα από την αρχή. Στους αφορισμούς αυτούς γίνεται φανερό ότι η φιλοσοφία δεν είναι πάντοτε ψυχρή αφαίρεση.
Ο ΜΠΟΡΧΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
€6.50Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να τιμήσουμε έναν μεγάλο Αργεντινό, που γίνεται σήμερα μέλος του Πανεπιστημίου Κρήτης. Δεν νομίζω πως χρειάζεται να υπενθυμίσω πόσο μεγάλη είναι η χαρά μας που ο Χόρχε Λουΐς Μπόρχες δέχτηκε την πρότασή μας ν’ αναγορευτεί επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής μας Σχολής. Είμαστε περήφανοι που το νέο μέλος του Πανεπιστημίου μας θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή συγγραφείς της εποχής μας. Είμαστε, ακόμη, περήφανοι, γιατί το έργο του Μπόρχες είναι βαθιά γονιμοποιημένο από το ελληνικό πνεύμα και γιατί η έμπνευσή του έχει πλούσια τροφοδοτηθεί από τη μυθολογία της Κρήτης. Αυτοί ήταν οι λόγοι που το Πανεπιστήμιό μας αποφάσισε να τον αναγορεύσει επίτιμο διδάκτορά του.
ΟΔΥΣΣΕΙΑ
€12.80Στην παρούσα έκδοση η “Στιγμή” παρουσιάζει μιαν Ανθολόγηση και Μετάφραση της ομηρικής Οδύσσειας από τον Στυλιανό Αλεξίου. Τα τμήματα που έχουν επιλεγεί δίνουν και το σύνολο της πλοκής. Στον Πρόλογο αξιολογούνται οι προηγούμενες μεταφράσεις Πολυλά, Εφταλιώτη, Καζαντζάκη-Κακριδή, Ψυχουντάκη, Σίδερη.
Στη μετάφραση χρησιμοποιήθηκε ένας ευέλικτος δεκαπεντασύλλαβος που μπορεί να αυξομειώνεται από δεκατρείς έως δεκαεπτά συλλαβές. Η παραδοσιακή τομή μετά την όγδοη συλλαβή παύει να είναι υποχρεωτική. Ο στίχος γίνεται καταλληλότερος για την απόδοση της προσωδιακής ποικιλίας του ομηρικού εξαμέτρου.
Η γλώσσα της μετάφρασης απαλλάχθηκε από τις αγκυλώσεις της παλαιάς δημοτικής. Παρέχεται έτσι ένα νεοελληνικό κείμενο άνετα κατανοητό από τον σημερινό αναγνώστη, κατάλληλο επίσης για σχολική χρήση στη Μέση Εκπαίδευση.