ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

To 2020 άρχισε ένας άλλος αιώνας. Το κακό δεν είναι προβλέψιμο. Μόνο η τραγωδία φαίνεται να έχει τη δύναμη να κόψει τον χρόνο στα δύο. Και στη συλλογική τραγωδία την οποία βιώνουμε πρωταγωνιστεί ένας ιός που συγκλονίζει ολόκληρο τον πλανήτη. Η φύση πρέπει να κοιτάζει άναυδη το ανθρώπινο είδος καθώς αυτό κοιτάζει γύρω τον κόσμο με μάτια εμβρόντητα. Ποτέ δεν υπήρξαμε τόσο χωρισμένοι, ποτέ δεν κρατήσαμε τόση απόσταση μεταξύ μας, ποτέ το άγγιγμά μας δεν ήταν τόσο επικίνδυνο. Νέος φόβος, νέα εποχή. Αν λαθέψουμε, πεθαίνουμε ή σκοτώνουμε.

Αθήνα, μέρες Αποκριάς. Η Κατερίνα Ασλάνη –μια κοπέλα με μεγάλα όνειρα και πάθος για ζωή– εξαφανίζεται μυστηριωδώς.

Τα ερωτήματα για τους δικούς της βασανιστικά. Εγκατέλειψε τα πάντα κι έφυγε σε άλλη χώρα; Είδε κάτι τρομερό, την απειλούν και κρύβεται; Έπεσε θύμα δολοφονικής ενέργειας;

Πώς αντιλαμβάνονται οι συγγραφείς τον έρωτα και το καλοκαίρι; Είναι μόνο αυτό που καταγράφεται, ή κάτι πέρα απ’ τις λέξεις, κάτι που οδηγεί στην ψυχή;
Ερωτευόμαστε τον άλλο ή κάτι φανταστικό; Αν το πλάσμα που ερωτευόμαστε είναι ένας καθρέφτης του εαυτού μας, τι συμβαίνει όταν οι αντανακλάσεις γίνονται κείμενο; Πώς καταγράφονται, αφού στη γραφή το αντικείμενο του πόθου δεν είναι πλάσμα υπαρκτό, σωματοποιημένο, αλλά μόνο λέξεις;
Στον συλλογικό αυτό τόμο σαράντα εννιά συγγραφείς αντιμετωπίζουν το διπλό θέμα ως εφαλτήριο για κείμενα ιστορικά, βιωματικά, σουρεαλιστικά, ψυχαναλυτικά, θεατρικά αλλά και πολιτικά, ο καθένας με τον δικό του μοναδικό τρόπο.

Ο Γουίλιαμς έχει μεταφραστεί ως τώρα ελάχιστα στα ελληνικά και πολλοί στην Ελλάδα τον αγνοούσαν μέχρι την εντυπωσιακή ταινία Πάτερσον του Τζιμ Τζάρμους. Στις Ιστορίες ενός Γιατρού καταφέρνει κάτι μοναδικό. Ξεδιπλώνει –με μεγάλη συγγραφική μαεστρία– την ταυτόχρονη ευαισθησία και σκληρότητα της ιατρικής, πλάι στις φτωχές εργατικές κοινότητες της Αμερικής, και μας αποκαλύπτει την εικόνα μιας πλευράς της χώρας του αποκλεισμένης από το αμερικανικό όνειρο.

Ένας Θεός νάρκισσος, προικισμένος με μια εξαιρετικά ευέλικτη συνείδηση, που συμφωνεί μαζί του ό,τι κι αν αυτός κάνει, κι ένας πρώιμος αντάρτης, ο Κάιν, είναι οι πρωταγωνιστές του πιο απολαυστικού μυθιστορήματος του Ζοζέ Σαραμάγκου, που έμελλε να είναι το τελευταίο του.

Σε κάποια αγροτική περιοχή της Γαλλίας ένας ιερέας δέχεται στο εξομολογητήριό του μια ασυνήθιστη επίσκεψη. «Πάτερ μου, θα σας ζητήσουν σύντομα να ευλογήσετε το σώμα μιας γυναίκας στο άσυλο» τον πληροφορεί μια άγνωστη φωνή. Το άσυλο, χαμένο μες στο αχανές δάσος, είναι ένα παλιό μοναστήρι που μοιάζει με φρούριο και έχει πλέον μετατραπεί σε ίδρυμα για ψυχικά ασθενείς.

Φόβος, έρωτας, θάνατος, ζήλεια, μνήμη,
προδοσία, ελπίδα…
Κειμενα μικρά σχεδόν ανήλικα;
Ναι.
Γιατί πώς μπορεί να ενηλικιωθεί
ο φόβος ή ο θάνατος,
αλλά και η αμεριμνησία του έρωτα
ή
η βεβαιότητά του;

Ας φύγουν όλα.
Εγώ θα περπατήσω στις άδειες ακρογιαλιές, θα μαζέψω κοχύλια, θα αφήσω το γαλάζιο της θάλασσας να με συνεπάρει. Θα κοιτάξω τους μακρινούς μου ορίζοντες με της ελπίδας τα μάτια κι ας δακρύσω. Θα ανοίξω το βιβλίο μου σε νέες σελίδες χωρίς να κοιτάξω πίσω· ο σελιδοδείκτης μου δείχνει πάντα το παρόν. Θα ανοίξω τα χέρια για να αγκαλιάσω τη μέρα.

Ένα σημαδιακό κείμενο το οποίο διατηρεί όλη του την αξία ακόμη και σήμερα, ιδιαίτερα για λαούς που διχάζονται μεταξύ των δικών τους παραδόσεων και της ιστορικής εξελίξεως. Τον διχασμό αυτό, που εκείνο τον καιρό εξέφραζαν τα δύο ρεύματα των δυτικοφίλων και σλαβοφίλων, με τον Λόγο στον Πούσκιν ο Ντοστογιέφσκι προσπαθεί να τον υπερβή και μας αφήνει ένα μνημείο συνθέσεως σε ανώτερο επίπεδο συγκρουομένων ιστορικών δυνάμεων. Ελευθερώνει έτσι από τα δεσμά του το παρελθόν και ανοίγει δρόμο στο μέλλον.

” Η αγάπη για το χορό είναι το πρώτο βήμα για τον έρωτα”. Για την συνάντηση με τον άλλο που αποκαλύπτει, μεταμορφώνει, ανατρέπει, συμπληρώνει την εικόνα του εαυτού και του κόσμου.

Ο έρωτας κυριαρχεί στα έξι διηγήματα, σε συναντήσεις βραχύβιες που η κάθε μία αφήνει το δικό της αποτύπωμα. Άλλοτε μέσα από δοκιμασίες και αδιέξοδα, άλλοτε μέσα από απρόβλεπτα ή την αδυναμία της αντίστασης, άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με αφέλεια, οι έξι ηρωίδες κινούνται η κάθε μια στο δικό της κόσμο, τη δική της ιστορία.

Ο Χέμινγουεϊ συνήθιζε να διαφοροποιεί τον δημοσιογραφικό από τον λογοτεχνικό του εαυτό. Μερικά όμως από τα δημοσιογραφικά του κείμενα μπορούν άνετα, ακόμα και σήμερα, να συγκριθούν με τα καλύτερα λογοτεχνικά του έργα. Ο ίδιος είχε πλήρη συνείδηση αυτού του γεγονότος και αρκετές φορές δεν δίσταζε να συμπεριλαμβάνει δημοσιογραφικά του κείμενα σε συλλογές διηγημάτων του. Ο δεύτερος αυτός τόμος των δημοσιογραφικών του κειμένων καλύπτει την περίοδο 1923-1939, περιλαμβάνει δηλαδή την περίοδο της μεγαλύτερης ίσως λάμψης του ως συγγραφέα και σκεπτόμενου προοδευτικού ανθρώπου.

Η ακτινοβολία του Χέμινγουεϊ ως συγγραφέα, προτού τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ, ήταν τόσο μεγάλη που μοιραία επισκίασε δύο άλλες ιδιότητές του με τις οποίες επίσης είχε αποκτήσει διεθνή φήμη. Πριν γίνει ο δημοφιλής μυθιστοριογράφος, ένας σύγχρονος κλασικός, υπήρξε διακεκριμένος πολεμικός ανταποκριτής και στρατιωτικός αναλυτής. Με τούτο τον τόμο, τον τρίτο και τελευταίο στη σειρά, ολοκληρώνεται η έκδοση των δημοσιογραφικών του κειμένων που καλύπτουν μια πυκνή σε γεγονότα δεκαπενταετία, την περίοδο 1941-1956, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα μεταπολεμικά χρόνια.